Tìm Hiểu Lịch Sử, Nguồn Cội Làng Nghề Nước Mắm Truyền Thống Phú Quốc

Từ bao đời nay, nước mắm truyền thống luôn có mặt trong bữa ăn của mỗi gia đình, trở thành một nét văn hóa ẩm thực của người Việt. Cùng Khải Hoàn tìm hiểu thêm về làng nghề nước mắm truyền thống qua bài viết sau.

Tìm hiểu về làng nghề nước mắm truyền thống Việt Nam

Theo Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, đời Tiền Lê, năm 997, nước ta đã phải cống nạp nước mắm cho nhà Tống. Nước mắm có thể đã xuất hiện từ lúc đó. Năm 1776, Lê Quý Đôn ghi trong “Phủ biên Tạp lục” rằng, ở Đàng Trong thu thuế nước mắm thay cho thuế thân. Như vậy, có thể thấy người Việt ta đã biết cách thức sản xuất và sử dụng nước mắm từ lâu đời.

Một số làng nghề nước mắm xa xưa có thể kể đến là làng nghề nước mắm của người Chăm, họ sống trải dài từ Quảng Bình cho đến Bình Thuận ngày nay, văn hóa gắn liền với biển cả và ủ chượp nước mắm. Theo GS. Trần Quốc Vượng, người Việt từ Bắc Bộ khi di cư vào Nam đã học cách làm nước mắm của người Chăm, bằng chứng là từ “chượp” trong chượp cá có nguồn gốc Chăm Pa.

Thanh Hóa, Nghệ An cũng là địa phương có nghề nước mắm lâu đời. Nước mắm ở Thanh Hóa, Nghệ An ưa sử dụng cá nục, cá đối, cá thu để ướp. Ngoài ra, còn phải kể đến nước mắm đến từ Bình Định, Phú Yên nhưng nổi bật nhất có lẽ là làng nghề nước mắm truyền thống tại Phú Quốc.

Làng nghề nước mắm truyền thống Phú Quốc – Trứ danh xứ “rừng vàng, biển bạc”

Làng nghề nước mắm truyền thống Phú Quốc đã tồn tại hơn 200 năm lịch sử. Theo lý lịch di sản văn hóa phi vật thể nghề làm nước mắm Phú Quốc của Sở Văn hóa và Thể thao, trước năm 1900, dọc theo bờ biển xung quanh đảo Phú Quốc có rất nhiều cá cơm. Vì cá nhiều ăn tươi không hết nên một số ngư dân đem muối để sử dụng lâu dài. Nước muối cá được dùng làm thực phẩm, gia vị hàng ngày. Qua thời gian, người làm nghề muối cá đã cải tiến kỹ thuật để làm nước muối cá ngon hơn, từ đó hình thành nghề chế biến nước mắm truyền thống.

Từ hơn 200 năm trước cho đến hiện tại, người dân Phú Quốc vẫn giữ cách ủ chượp nước mắm truyền thống đó là sau đánh bắt cá cơm sẽ ướp muối ngay trên tàu khi cá còn tươi sống trước khi mang về ủ trong thùng. Cách ủ tươi như vậy sẽ giúp cá giữ lại hàm lượng đạm cao nhất và luôn tươi ngon, không có mùi tanh hôi.

Ủ mắm có thể ủ bằng nhiều loại cá nhưng riêng ở Phú Quốc, nước mắm chỉ ủ bằng loại cá cơm sọc tiêu, cơm đỏ, cơm than để cho ra loại nước mắm có hàm lượng đạm cao và chất lượng ngon nhất.

Sau khi ướp cá với công thức “ba cá một muối” trên tàu, những thùng cá cơm ấy sẽ được đưa về ủ chượp tự nhiên trong những thùng gỗ lớn từ 12 đến 15 tháng để cho ra những giọt nước mắm có vị mặn ban đầu rồi ngọt dịu về sau, có mùi thơm thoang thoảng và màu cánh gián sóng sánh đặc trưng.

Đặc biệt, nước mắm Phú Quốc được ủ trong thùng gỗ bời lời, vốn là loại gỗ bản địa mọc rất nhiều ở trong các cánh rừng nguyên sinh Phú Quốc. Gỗ bời lời là loại gỗ siêu chịu mặn, để càng lâu thớ gỗ càng bền chắc, chất lượng nước mắm càng thơm ngon.

Nước mắm truyền thống Phú Quốc không chỉ đại diện cho nét văn hóa truyền thống của người Việt trong tiến trình mở cõi về phương Nam mà còn là kết tinh của hành trình nỗ lực gìn giữ vẹn nguyên những giá trị từ ngàn xưa. Tất cả những điều này đã góp phần đưa nước mắm Phú Quốc đi vào miền di sản, trở thành thương hiệu nổi tiếng, trứ danh xứ “rừng vàng, biển bạc” suốt hàng thập kỷ. 

Nghề làm nước mắm ở Phú Quốc được vinh danh là Di sản Văn hoá Phi vật thể cấp Quốc gia

Ngày 16/12/ 2022, nghề làm nước mắm Phú Quốc được vinh danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể cấp Quốc gia. Sự công nhận này là niềm vinh dự, tự hào của người sản xuất nước mắm Phú Quốc, khẳng định vị thế nước mắm “xứ Hòn” từ xa xưa, góp phần đưa sản phẩm nước mắm truyền thống có lịch sử hàng trăm năm trên đất Việt lan tỏa khắp năm châu.

Khải Hoàn vinh dự thăng trầm cùng lịch sử nước mắm Phú Quốc hơn 40 năm. Đến nay, nước mắm đã sở hữu 26 chiếc tàu đánh bắt với hơn 900 thùng ủ chụp chượp có sức chứa trung bình 12 tấn và được coi là nhà sản xuất nước mắm có quy mô lớn nhất tại đảo Phú Quốc. Không chỉ nỗ lực gìn giữ truyền thống mà Khải Hoàn còn tiên phong trong việc ứng dụng khoa học kỹ thuật để nâng tầm và phát huy nghề làm nước mắm truyền thống để mang thương hiệu nước mắm Phú Quốc vươn xa ra thị trường quốc tế.

Đến du lịch Phú Quốc, nhớ ghé đến tham quan các nhà thùng nước mắm để học hỏi cách làm nước mắm từ những người thợ lành nghề, thưởng thức hương vị nước mắm nhĩ độ đạm cao ngay tại thùng và mua những chai nước mắm thơm ngon về làm quà cho người thân và gia đình. Điểm dừng chân này sẽ là một trải nghiệm kết hợp giữa lịch sử, văn hóa và ẩm thực độc đáo của đảo Phú Quốc cho bạn. 

Còn chần chừ gì mà không đến ngay trung tâm mua sắm đặc sản Phú Quốc của Khải Hoàn tại 11 Hùng Vương, Dương Đông, Phú Quốc, Kiên Giang; 289 Đường 30/4, Dương Đông, Phú Quốc, Kiên Giang để mang về cho gia đình những chai nước mắm hảo hạng, tốt cho sức khỏe.

Nước mắm truyền thống Phú Quốc Khải Hoàn luôn luôn gìn giữ kim chỉ nam Truyền Thống – Khoa Học – Chất Lượng. Khải Hoàn là doanh nghiệp dẫn đầu nghề nước mắm truyền thống tại Việt Nam, đã trải qua 3 thế hệ với hơn 40 năm gầy dựng và phát triển giúp nước mắm truyền thống Phú Quốc được vinh danh trở thành một “di sản” của Phú Quốc và của Việt Nam. Khải Hoàn luôn phát huy làng nghề truyền thống, giữ vững chữ tín với khách hàng an toàn khi sử dụng.

Khải Hoàn Phú Quốc
Truyền thống là danh dự